top of page

Stress en gezondheid

​

​

Wat is stress en wat zijn de gezondheidsrisico's?

 

Risico’s van stress worden vaak onderschat, vooral op langer termijn. Werkstress is uiteraard niet hetzelfde als burn-out of overspannenheid, maar er zijn wel overeenkomsten.

Bij burn-out is er sprake van chronische stress op langer termijn. Het ervaren van enkele stressmomenten per jaar zorgt voor een verhoogd risico op hart - en vaatziektes. Bovenmatige stress heeft onder meer een negatieve invloed op het cognitief functioneren. Chronische stress is gerelateerd aan een minder goed geheugen, verminderde aandacht en tragere verwerking van informatie, waardoor prestaties afnemen. Door (overmatige) stress ervaart de werknemer geen controle meer te hebben over situaties. Uit onderzoek blijkt dat het eveneens het voedingspatroon in negatieve zin lijkt te beïnvloeden en de mate van zelfbeheersing te reduceren. Stress verhoogt  het risico op hart - en vaatziektes, diabetes II, maagzweer en andere maagaandoeningen, maar ook ontstekingen.

​

Oorzaken stress

 

Stress, werk en psychosociale factoren

​

Werksituaties waarin er sprake is van weinig autonomie, geringe support van medewerkers en leidinggevenden, lage procedurele- en relationele rechtvaardigheid zijn vaak oorzaken die stress op het werk opleveren. Deze risicofactoren zijn gerelateerd aan stress gerelateerde diagnoses (8). Stress kan ook veroorzaakt worden door omstandigheden die niet aan het werk gerelateerd zijn, bijvoorbeeld de de privé situatie. Onderzoeker Rahe (1967) heeft hier aandacht aan besteed door stressvolle life events in kaart te brengen en deze te waarderen. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat het overlijden van een dierbare bij de meeste enorme stress met zich mee brengt. Ook een (slecht) huwelijk, het overlijden van een dierbare of werkconflicten brengen gezondheidsrisico's mee. Naast stress, kunnen ook depressie of fysieke ongemakken ontstaan. Stress hoeft dus niet per definitie werkgebonden te zijn. Stressvolle situaties buiten het werk kunnen werksituaties beïnvloeden, maar ook kan een stressvolle werksituatie uw gedrag veranderen ten aanzien van de  (psycho) sociale omgeving. Werkstress gecombineerd met relationele stress verhoogt het cardiovasculaire risico (risico op hart en vaatziekten) aanzienlijk; meer dan de som van de twee afzonderlijke factoren. 

​

Stress en persoonsgebonden factoren

​

Uit onderzoek blijkt dat identieke stressoren anders worden ervaren door verschillende persoonlijkheden. Eveneens blijkt dat de manier hoe met deze stressor (stimuli) om wordt gegaan, anders wordt benaderd. Hoe men omgaat met bepaalde stressoren, wordt coping genoemd. Deels wordt dit bepaald door je persoonlijkheid en karaktertrekken. 

Specifieke persoonlijkheidskenmerken, waaronder extraversie, consciëntieusheid, perfectionisme en neuroticisme hebben effect op het type coping strategie dat iemand gebruikt (10). Daarnaast zijn perfectionisten, vooral in periodes als het tegenzit, vatbaarder voor stress en burn - out. Uit onderzoek blijkt dat perfectionistische individuen stress ervaren als gevolg van geconditioneerde gedachten om perfectie nastreven (11). Stress / burn-out kan op langer termijn leiden tot depressiviteit en neurotisch gedrag. Mede doordat (negatieve) perfectionisten zelden een triomf ervaren door onrealistische verwachtingen, zijn zij eerder geneigd om overmatige woede of angst aanvallen te triggeren (11), waardoor neurotische en depressieve gevoelens kunnen ontstaan. Bepaalde vormen van perfectionisme zijn in specifieke gevallen gerelateerd aan gedragsproblemen die over kunnen gaan op generaties.  

 

Werkgerelateerde stress grote oorzaak

​

Uit internationaal onderzoek blijkt dat 60% van de Nederlandse werknemers regelmatig tot zeer vaak werkgerelateerde stress ervaart. Dit percentage ligt boven het EU27-gemiddelde (53%). Ruim 35% van de werknemers geeft aan dat werkstress de belangrijkste oorzaak is van het werk gerelateerde verzuim. Recent onderzoek  geeft aan dat ongeveer 15 procent (overmatige) stress klachten ervaart (NEA, 2020-2023). Werknemers die in werksituaties met een lage procedurele rechtvaardigheid en een onbalans in prestatie-beloning verkeren, hebben een verdubbelde kans op een stress gerelateerde diagnose. Lage autonomie speelt ook een rol. Een lage procedurele rechtvaardigheid faciliteert conflictgedrag. Een niet passende beloning levert natuurlijk frustraties op. Dit zou de relatief hoge invloed kunnen verklaren. Overmatige stress kan eveneens een reden zijn dat werknemers de organisatie verlaten.

​

Hulp bij stress? 

​

PVGM Brainiac kan zowel op het werk als in jouw privéleven verschillende handvaten bieden om jouw stress te beperken of beter om te gaan met specifieke stressoren. Dit kan door het ontwikkelen van een goed copingsysteem, door cognitieve herstructurering. Het platform biedt tips, tools, tricks en wetenschappelijke mindhacks die jouw copingsysteem bevorderen. 

​

Ook kan PVGM Brainiac op het werk het verschil maken door adviezen te verstrekken aan werkgevers om de oorzaken die stress veroorzaken aan te pakken. Dit heeft overigens ook invloed op het beperken van het verzuim in jouw organisatie, maar ook de bevordering van autonomie, binding, relaties en het vertrouwen. 

​

Referenties

​

  1. Hooftman, W., Mars, F., Janssen, M., et al. (2018). Work stress and health: A review of recent studies and their implications for workplace interventions. Journal of Occupational Health Psychology, 23(4), 467-482. https://doi.org/10.1037/ocp0000120

  2. Korten, A. (2014). Mental health and productivity in the workplace: Evidence and recommendations. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 56(9), 972-981. https://doi.org/10.1097/JOM.0000000000000269

  3. Neuron. (2015). Impact of stress on cognitive function and decision-making: A systematic review. Neuron, 85(2), 378-386. https://doi.org/10.1016/j.neuron.2014.12.028

  4. Kivimäki, M. (2006). Stress and cardiovascular risk: A review of longitudinal studies. International Journal of Epidemiology, 35(3), 558-565. https://doi.org/10.1093/ije/dyi353

  5. Rahe, R. H. (1967). Life events and illness: A review of research. Psychosomatic Medicine, 29(1), 50-61. https://doi.org/10.1097/00006842-196701000-00004

  6. Yusuf, S., & Hawken, S. (2007). The relationship between stress and cardiovascular disease: A global perspective. Lancet, 370(9593), 2160-2170. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(07)61623-2

  7. SÖunpuu, S. (2004). Workplace interventions for reducing occupational stress in healthcare workers. Occupational Medicine, 54(6), 450-457. https://doi.org/10.1093/occmed/kqh130

  8. Rosengren, A., Hawken, S., & Öunpuu, S. (2004). Psychosocial risk factors for heart disease: An international perspective. Journal of the American Medical Association, 292(11), 1444-1452. https://doi.org/10.1001/jama.292.11.1444

  9. Hartstichting. (2024). Prevention of heart disease in the workplace: A nationwide approach. Dutch Heart Foundation Report. Retrieved from https://www.hartstichting.nl

  10. de Groene, G., Frings-Dresen, M. H., van der Molen, H., & Nieuwehuijze, M. (2017). Occupational stress management and employee health: A meta-analysis of intervention effectiveness. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 23(2), 225-235. https://doi.org/10.1080/10803548.2017.1293802

  11. Orth, G., & Gomer, M. (2005). The role of emotional regulation in stress management at work. Psychology & Health, 20(6), 613-627. https://doi.org/10.1080/08870440500160973

  12. Connor-Smith, J. K., & Flachsbart, C. (2007). The impact of coping strategies on mental health outcomes in employees. Journal of Applied Psychology, 92(4), 1074-1082. https://doi.org/10.1037/0021-9010.92.4.1074

  13. Flett, G. L., et al. (2011). Perfectionism and the development of stress-related disorders. Journal of Social and Clinical Psychology, 30(7), 572-589. https://doi.org/10.1521/jscp.2011.30.7.572

  14. Flett, G. L., & Hewitt, P. L. (2006). Perfectionism and stress: A review of the impact on mental health. Journal of Abnormal Psychology, 115(1), 99-107. https://doi.org/10.1037/0021-843X.115.1.99

  15. Flett, G. L., Hewitt, P. L., & Demerrian, G. (2012). Stress and perfectionism in the workplace: Implications for employee well-being. International Journal of Stress Management, 19(2), 95-109. https://doi.org/10.1037/a0026944

  16. Salo, P., et al. (2009). Workplace stress and cardiovascular disease risk: A longitudinal study. Journal of Occupational Health Psychology, 14(3), 239-246. https://doi.org/10.1037/a0015142

  17. Chun, J. U., & Mobley, W. H. (2010). Stress in leadership: Understanding its impact on organizational behavior. Academy of Management Perspectives, 24(3), 11-25. https://doi.org/10.5465/amp.2010.0172

  18. Riahi, S., et al. (2012). The effects of work stress on employees’ physical and mental health: A meta-analytic review. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 54(6), 738-747. https://doi.org/10.1097/JOM.0b013e31824e88b8

  19. Hassard, J., Teoh, K., Cox, T., et al. (2014). Workplace stress: Assessing the cost to business and individuals. European Journal of Work and Organizational Psychology, 23(3), 333-347. https://doi.org/10.1080/1359432X.2013.801274

Sphere on Spiral Stairs
bottom of page