Bewegen, gezondheid en prestaties
Beweging en sedentair gedrag
Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 39% van de werknemers 6 uur of langer zittend werk doet.
Mensen die te weinig bewegen hebben een verhoogde kans op diabetes, hart- en vaatziekten, depressie, kanker en overgewicht. De werkgever kan een significante betekenis hebben in het beperken van langdurig zitten op het werk, direct of indirect.
Sporten en mentaal welzijn
Bij duursporten zijn er verschillende stoffen die een belangrijke rol spelen in het lichamelijke en mentale functioneren.
Deze stoffen beïnvloeden bijvoorbeeld je energieniveau, pijnervaring, motivatie, maar ook jouw mentale toestand.
Hieronder enkele neurotransmitters die een rol spelen bij de mentale gezondheid.
Welke stoffen (neurotransmitters) spelen een rol bij duursporten en het mentaal welzijn?
1. Dopamine
Dopamine is een neurotransmitter die vooral betrokken is bij het beloningssysteem van de hersenen. Het speelt een belangrijke rol in motivatie, genot, en het reguleren van bewegingen. Tijdens duursporten komt dopamine vrij, wat bijdraagt aan de motivatie om door te gaan, zelfs wanneer de vermoeidheid toeneemt. Dopamine is ook belangrijk voor het verlichten van pijn en voor het behouden van de mentale focus.Effect bij duursport: Langdurige fysieke activiteit kan leiden tot verhoogde dopamine-afgifte, wat helpt bij het doorbreken van de perceptie van vermoeidheid en pijn, en zorgt voor een gevoel van euforie (de "runner's high").
2. Endorfines
Endorfines zijn natuurlijke opioïde peptiden die fungeren als pijnstillers. Ze worden vaak geassocieerd met het gevoel van euforie tijdens en na het sporten, de zogenaamde "runner’s high". Endorfines verminderen de perceptie van pijn en kunnen zorgen voor een gevoel van welzijn.
Duursporten zoals hardlopen of fietsen kunnen de afgifte van endorfines bevorderen, wat kan helpen bij het verbeteren van de stemming en het verminderen van stress.
3. Serotonine
Serotonine is een neurotransmitter die betrokken is bij het reguleren van stemming, slaap, en eetlust. Het heeft ook invloed op de motivatie en het gevoel van welzijn. Bij langdurige inspanning kan de concentratie van serotonine in de hersenen toenemen, wat kan bijdragen aan het verminderen van angst en depressie. Duursporten kunnen de serotoninespiegels verhogen, wat een positief effect kan hebben op de stemming en het stressniveau van sporters.
4. Cortisol
Cortisol is een hormoon dat vaak wordt geassocieerd met stress. Het wordt geproduceerd door de bijnieren en speelt een rol in het energiemetabolisme en de immuunrespons. Bij langdurige of intensieve fysieke inspanning kunnen de cortisolspiegels stijgen. Hoewel een verhoogde cortisolproductie noodzakelijk is voor energievoorziening tijdens zware fysieke inspanning, kan chronisch verhoogde cortisolproductie leiden tot vermoeidheid, verhoogde vatbaarheid voor blessures, en andere negatieve effecten. Bij duursporten, ondanks de fysieke inspanning, blijkt het cortisolniveau te dalen.
5. Adrenaline (epinefrine)
Adrenaline is een belangrijk stresshormoon dat vrijkomt tijdens fysieke activiteit. Het verhoogt de hartslag, verwijdt de luchtwegen en bereidt het lichaam voor op intensieve inspanning. Het speelt een rol in de 'vecht-of-vlucht' reactie. Tijdens langdurige inspanning wordt adrenaline vrijgegeven, wat het lichaam helpt zich aan te passen aan verhoogde energiebehoeften, tevens bevordert het de en de alertheid en het concentratievermogen.
6. Bèta-endorfine
Bèta-endorfines zijn een specifieke vorm van endorfines die een krachtig pijnstillend effect hebben. Ze worden vaak geassocieerd met langdurige inspanning en het verminderen van de ervaring van pijn tijdens sport. Langdurige lichamelijke inspanning kan de productie van bèta-endorfines verhogen, wat kan bijdragen aan de euforische sensatie die vaak ervaren wordt tijdens lange duursporten.
7. Norepinefrine (noradrenaline)
Norepinefrine is een neurotransmitter en hormoon die betrokken is bij de vecht-of-vluchtreactie. Het verhoogt de alertheid, focus en bereidheid om te reageren op stressvolle situaties. Bij duursporten kan norepinefrine helpen bij het verbeteren van de concentratie en het verhogen van de motivatie en alertheid tijdens fysieke activiteit.
Duursport als vervanging van psychofarmacon?
De aanmaak en afgifte van dopamine is een van de hoofdeffecten, dat een rol speelt bij psychofarmacon. Om de schadelijke langer termijn gevolgen van medicijnen te voorkomen, is het verstandig om duursport te doen. Dit kan een natuurlijke manier zijn om symptomen van depressie, rouwervaringen en trauma te beperken. Echter, wordt het aangeraden, bij ernstige klachten, bijvoorbeeld bij een meervoudig trauma of ernstige depressie, om dit te ondersteunen met een behandelmethode, bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie bij depressie of trauma. Bij acute suicidaliteit of psychose kan het echter raadzaam zijn om medicijnen te gebruiken. Mede door de forse toename in het gebruik van psychofarmacon en de relatief lage drempel om het voor te schrijven, waarbij langer termijn consequenties beperkt in kaar worden gebracht, is het raadzaam om zelf kritisch te zijn tot het overgaan op het gebruik van medicijnen die vallen onder psychofarmacon.
Voordelen beweging organisatie en individu
PVGM Brainiac beveelt dit aan om te sporten, zodat organisaties aanzienlijke kosten besparen, vanuit de wettelijke plicht om arbeidsrisico’s te voorkomen of te beperken en om preventief op te treden tegen gezondheidsrisico's van uw personeel. Voldoende beweging bevordert de fitheid en verlaagt het mortaliteitsrisico. Ook minder intensieve vormen van bewegen (wandelen, fietsen en huishoudelijke activiteit) laten positieve effecten op de gezondheid zien. Een gezonde leefstijl gaat samen met een lager verzuim.
Mensen die actief sporten presteren beter, mede door het verhoogde concentratieniveau, bevordering van de alertheid en de verhoogde fysieke- en mentale weerbaarheid.
Online training en corporate wellness
Het online learning & development - performance & mental health platform voor werknemers stimuleert medewerkers om (weer) actief aan de slag te gaan met leefstijlaspecten, waaronder bewegen. Naast alle andere modules waar uitgebreid aandacht aan wordt besteed, is dit facet ook in in het platform verwerkt!
De leefstijl module is onderdeel van de corporate wellness aanpak en kan een significante bijdrage leveren om het fysiek- en het mentaal welzijn te bevorderen.
Tevens is het gericht op bevordering van de mentale gezondheid voor het individu.
Referenties
Haufler, A. J., et al. (2019). "Dopamine and exercise: The brain's reward system." Frontiers in Sports.
Raichlen, D. A., & Alexander, G. E. (2017). "Exercise, dopamine, and the reward system." Journal of Physiology.
Chaouloff, F. (1997). "Exercise and serotonin: A review." Neuroscience & Biobehavioral Reviews.
McEwen, B. S., & Sapolsky, R. M. (1995). "Stress and coping mechanisms." Journal of Neuroscience.
Rimmele, U., et al. (2009). "Endurance exercise and cortisol levels." Journal of Endocrinology.
Wallin, B. G., & Nordin, T. (2006). "The role of adrenaline in exercise." Exercise Physiology Review.
Pate, R. R., Pratt, M., Blair, S. N., et al. (1995).
"Physical activity and public health: A recommendation from the Centers for Disease Control and Prevention and the American College of Sports Medicine."
Journal of the American Medical Association, 273(5), 402-407
Boecker, H., et al. (2008). "Neuroimaging of the runner's high." Journal of Neuroscience.
Blair, S. N., & LaMonte, M. J. (2007).
"Physical inactivity and cardiovascular disease: The evidence and the impact of exercise training."
Current Atherosclerosis Reports, 9(6), 371-376.
